Ιστορία του Πηλίου

Οι παρυφές του Πηλίου κατοικήθηκαν από τα προϊστορικά χρόνια, κατά τη νεολιθική περίοδο (5η χιλιετία π.Χ.), όπως μαρτυρούν οι ακροπόλεις στο Σέσκλο και στο Διμήνι. Άλλοι αρχαίοι οικισμοί της ευρύτερης περιοχής είναι οι:  Παγασαί, Γλαφυραί, Ολίζων, Νήλεια, Κορόπη, Ορμίνιον κ.α.

Στο Πήλιο γίνονται αναφορές από τις ιστορικές πηγές σε διάφορες περιόδους (κλασική αρχαιότητα, ρωμαϊκή αυτοκρατορία, ελληνιστικά χρόνια).

Κατά τους περσικούς πολέμους το Πήλιο κατέστρεψε 40 πλοία του Ξέρξη.

Στα βυζαντινά χρόνια το Πήλιο δέχεται επιδρομές Σλάβων και επιδρομές των Σαρακηνών. Αρκετοί Σλάβοι θα εγκατασταθούν στο Πήλιο γεγονός που το μαρτυρούν και κάποια σλαβικά τοπωνύμια της περιοχής όπως Ζαγορά, Γορίτσα. Το Πήλιο επίσης θα φιλοξενήσει αρκετούς μοναχούς με αποτέλεσμα να κτιστούν σε αυτό μοναστήρια . Δύο από τα σημαντικότερα χωριά του Πηλίου , η Ζαγορά και η Πορταριά αναπτύσσονται γύρω από τα μοναστήρια της Σωτήρας και της Δρυανούβαινας αντίστοιχα.
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας τα χωριά του Πηλίου γνωρίζουν ιδιαίτερη ακμή καθώς υποδέχονται πολλούς κατοίκους των γύρω περιοχών, είναι αυτοδιοίκητα, καταβάλλουν μονάχα ένα καθορισμένο φόρο, τους παραχωρήθηκαν ειδικά προνόμια . Στις εξελίξεις αυτές διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο ο Σουλτάνος Μεχμέτ ο Δ΄, ο οποίος αφού παραχώρησε τα περισσότερα χωριά του Πηλίου στη μητέρα του, απαγόρευσε την εγκατάσταση των Τούρκων σε αυτά, καθώς τα χαρακτήρισε ως “βακούφια”. Στο Πήλιο όπως αναφέρει ο Γεωργιάδης ως "βακούφια" είχαν χαρακτηριστεί τα χωριά:  Μακρυνίτσα,  Δράκεια ,  Άγιος Λαυρέντιος ,  Άγιος Γεώργιος,  Πινακάτες,  Βυζίτσα,  Αργαλαστή,  Μετόχι,  (Μ)Πιστινίκα ,  Συκή,  Μπιρ,  Λαύκος,  Προμύρι, Μούρεσι, Κισσός,  Ανήλιο,  Μακρυράχη.  Αντίθετα τα χωριά  Πορταριά ,  (Άνω) Βόλος,  Μηλιές ,  Πρόπαν (Καλαμάκι),  Λαμπινού,  Νεοχώρι, Αφέτες,  Τσαγκαράδα , Ζαγορά, Πουρί ήταν “χάσια” , δηλ. απέδιδαν φόρο στο σουλτάνο, διοικούνταν από απεσταλμένους του πασά της Λάρισας και δεν είχαν τόσα προνόμια σε σχέση με τα βακούφια.

Τα προνόμια που απέκτησαν τα περισσότερα χωριά του Πηλίου ήταν σημαντικά για την οικονομία τους. Σε αυτά αναπτύσσονται και εντατικοποιούνται οι  εμπορικές δραστηριότητες, η βιοτεχνία και οι νέες καλλιέργειες. Είναι γεγονός πώς προϊόντα όπως λάδι, κρασί, ξυλεία, μεταξωτά που προερχόταν από το Πήλιο έφταναν στον Εύξεινο Πόντο , στη Κων/πολη, στη Σμύρνη ,σε άλλες περιοχές της Μεσογείου και σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης.

Πέραν από την οικονομική άνθιση που γνώρισε το Πήλιο αξιοσημείωτη υπήρξε η άνθιση των γραμμάτων και των τεχνών. Το Πήλιο ιδιαίτερα κατά την περίοδο  του 18ου και 19ου αιώνα υπήρξε πόλος έλξης διάφορων διανοούμενων . Με χορηγίες πλούσιων εμπόρων χτίστηκαν σχολεία και βιβλιοθήκες, όπως το Ελληνομουσείον στη Ζαγορά, όπου φοίτησε ο Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος) και η περίφημη Σχολή των Μηλεών με δασκάλους  τον Άνθιμο Γαζή, τον Γρηγόριο Κωνσταντά και τον Δανιήλ Φιλιππίδη. Οι εξαίρετες αυτές προσωπικότητες συμμετείχαν αποφασιστικά στη διαμόρφωση του προεπαναστατικού κλίματος στην Ελλάδα εμπνευσμένου μάλιστα από τις ιδέες του Διαφωτισμού. Έτσι το Πήλιο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας διατήρησε έντονα το στοιχείο του ελληνισμού, μέσα από την ορθόδοξη πίστη και τα γράμματα, ενώ συνέβαλε στον ξεσηκωμό των Ελλήνων κατά του οθωμανικού ζυγού.

Το λάβαρο της επανάστασης του Πηλίου υψώθηκε στο χωριό των Μηλεών στις 7 Μαΐου του 1821  ύστερα από κινητοποίηση του Άνθιμου Γαζή. Ωστόσο,  έληξε γρήγορα (Αύγουστο του ίδιου έτους) καθώς οι Οθωμανοί  αντεπιτέθηκαν άμεσα και την κατέπνιξαν. Το Πήλιο μετά από 2 έτη, τον Ιανουάριο του 1823 , και πάλι υπό τα φώτα του Άνθιμου Γαζή επαναστατεί , όμως για άλλη μια φορά η επανάσταση  θα λήξει άδοξα καθώς οι Τούρκοι θα αντεπιτεθούν και μάλιστα με ιδιαίτερη βαναυσότητα καίγοντας χωριά, βασανίζοντας κατοίκους, καταστρέφοντας και λεηλατώντας κατοικίες. Το Πήλιο και πάλι θα επαναστατήσει το 1854 με εμπνευστές τον Αφεντούλη από τη Ζαγορά και τον Φιλάρετο από το Προμύρι, αλλά στην αναμέτρηση με τους Τούρκους στον Άνω Βόλο θα ηττηθούν, έχοντας βέβαια επιδείξει ιδιαίτερο ηρωισμό.  Ακολούθησε  η 4η επανάσταση των Πηλιορειτών , η οποία όμως και πάλι δε στέφθηκε από επιτυχία.

Το 1881 με την ένταξη της Θεσσαλίας στο νεοελληνικό κράτος , το Πήλιο γίνεται κομμάτι της Ελλάδας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο Πήλιο έζησε για 30 περίπου χρόνια από το 1897ο πλανόδιος ζωγράφος Θεόφιλος Χατζημιχαήλ , που γνώρισε ιδιαίτερη φήμη μετά το θάνατό του. Ο εξαίρετος καλλιτέχνης με τον εκκεντρικό χαρακτήρα περιπλανιόταν στα χωριά του Πηλίου με την παραδοσιακή φουστανέλα και την βυζαντινή σημαία και φιλοτεχνούσε τοίχους καφενείων, εκκλησίες κ.α

Στα 1894 ξεκινούν οι εργασίες για την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής που θα ένωνε το Βόλο με τα Λεχώνια και έπειτα με τις Μηλιές , έργο που ολοκληρώθηκε το 1903. Οι σιδηροδρομικές  γραμμές ήταν ιδιαίτερα στενές, μόλις 60 εκατοστά, ενώ το τρένο αποτελούνταν μόλις από 4 βαγόνια και η μέγιστη δυνατή ταχύτητα του γνωστού “μουτζούρη” ήταν μόλις 20 χιλιόμετρα ανά ώρα. Παρόλα αυτά το δίκτυο αυτό ήταν ιδιαίτερα σημαντικό και εξυπηρετούσε σε μεγάλο βαθμό τις ανάγκες των κατοίκων και του εμπορίου. Μέσω αυτού του δικτύου οδηγούνταν τα εμπορεύματα από το Πήλιο στο λιμάνι του Βόλου.

Κατά τη περίοδο της γερμανικής κατοχής το Πήλιο συμμετείχε στην αντίσταση, καθώς στο βουνό του αναπτύχθηκε το αντάρτικο. Οι Γερμανοί προκάλεσαν πολλές καταστροφές ως αντίποινα στην αντάρτικη δράση, εκτέλεσαν κατοίκους, έκαψαν χωριά (Δράκεια, Μηλιές, Κανάλια, Άνω Κερασιά).

Σήμερα το Πήλιο έχει αναδειχθεί σε έναν από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς στην Ελλάδα. Σε αυτό έχουν συμβάλει αρκετοί παράγοντες όπως η γεωγραφική του θέση, καθώς βρίσκεται κοντά στο αστικό κέντρο του Βόλου, η απαράμιλλη ομορφιά του φυσικού τοπίου που συνδυάζει βουνό και θάλασσα, είναι κατάλληλος προορισμός για όλες τις εποχές του χρόνου,  προσφέρει ποιοτικές διακοπές καθώς διαθέτει φυσική ομορφιά, σύγχρονες τουριστικές υποδομές, παρέχει τη δυνατότητα ανάπτυξης πολλών δραστηριοτήτων (κολύμπι, θαλάσσια σπορ, χιονοδρομία, κατάβαση φαραγγιών, πεζοδρομία, ποδηλασία, ιππασία και πολλά άλλα), προάγει τα ήθη και τα έθιμα του τόπου μέσα από τις πολιτιστικές εκδηλώσεις, προσφέρει ευρεία ποικιλία τοπικών γεύσεων...

Οι κάτοικοι του Πηλίου ασχολούνται επίσης με τις καλλιέργειες. Το έδαφος του είναι ιδιαίτερα καρποφόρο και προσφέρει ποικιλία φρούτων, λαχανικών, καρπών . Στο Πήλιο καλλιεργούνται κυρίως κάστανα, μήλα, φιρίκια, αχλάδια, ελιές, λεμόνια, καρύδια, κεράσια, βύσσινα και πολλά άλλα είδη δέντρων.  Οι αγρότες του Πηλίου δραστηριοποιούνται έντονα στη παραγωγή και στο εμπόριο των κάστανων και των μήλων κάνοντας εξαγωγές σε πολλά μέρη της Ευρώπης, αλλά και πέρα από αυτή για παράδειγμα στο Ισραήλ.

Στο Πήλιο φύονται πολλά είδη λουλουδιών. Στις αυλές των ντόπιων συναντά κανείς καμέλιες, γαρδένιες, ορτανσίες, τριανταφυλλιές, σκουλαρίκια, σαρδέλες, βασιλικούς και πολλά άλλα είδη. Επίσης, στο Πήλιο ευδοκιμεί ποικιλία βοτάνων, υπολογίζονται στις 3000,  κατάλληλων για διάφορα αφεψήματα , πολλά εκ των οποίων θεωρούνται θεραπευτικά για διάφορες παθήσεις και αρωματικά βότανα που προσφέρουν ιδιαίτερα αρώματα και γεύσεις για την τοπική κουζίνα.
Το Πήλιο αποτελεί έναν επίγειο παράδεισο , έναν τόπο ευλογημένο , που προσφέρει στους ταξιδιώτες μοναδικές εμπειρίες και αναμνήσεις , έναν τόπο που αξίζει κανείς να επισκεφθεί έστω και μία φορά στη ζωή του...